برخی اسرار پذیرش "ولایتعهدی" از سوی امام رضا (ع) / نقش حضرت معصومه در تکمیل مأموریت برادر

به گزارش واحد خبری کانون شیفتگان حضرت قائم (عج) به نقل از تسنیم ، یکی از حساس‌ترین و بلکه شکوفاترین دوران تاریخ اسلام و تاریخ تشیع، مربوط به دوران امام باقر تا امام رضا علیهما السلام است. در این زمان، شاهد گرایش حداکثری مسلمانان بسوی محبت اهل‌بیت عصمت و طهارت علیهم‌السلام هستیم؛ مسئله‌ای که مرهون اقدامات امام محمد باقر و امام صادق در گسترش کرسی‌های علمی، حدیثی و فقهی بود. طبق گزارش تاریخ، در این کرسی‌ها حدود 4 هزار شاگرد با مذاهب مختلف از سراسر کشورهای اسلامی حضور داشتند. پاسخ‌های متقن و برخوردهای اخلاقی آن بزرگواران سبب شد مردمی که به دلیل تبلیغات رسانه‌ای بنی‌امیه از جمله معاویه، از اهل‌بیت علیهم‌السلام دور شده بودند و بلکه کینۀ آن انوار مقدس را در دل بپرورانند، مجدداً با فضائل عترت آشنا شوند و بسوی محبت ایشان گرایش یابند؛ این قضیه تا دوران امام رضا علیه‌السلام تداوم داشت تا حدی که آن استقبال بی‌نظیر از امام رضا علیه‌السلام در مرو از سوی مسلمانان شکل گرفت؛ مسلمانانی که بسیاری از آنها گرایش‌های غیر شیعی داشتند.

در واقع هجرت تمدن‌ساز امام رضا از مدینه بسوی مرو، به نوعی تکمیل یکی از مأموریت‌های مهم خاندان عترت در گسترش پایگاه تشیع و یا انتقال آن بسوی سرزمین ایران و با هدفی تمدنی بود. خداوند به حضرت معصومه سلام‌الله علیها این توفیق را عطا کرد تا به عنوان یکی از شیعیان اهل بیت وحی، در تکمیل این فرآیند نقش‌آفرین باشند.

محمد هادی همایون، عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق و نویسنده کتاب «تاریخ تمدن و مُلک مهدوی» با اشاره به حرکت تمدن‌ساز امام رضا(ع) از مدینه بسوی مرو گفت: در زمان هجرت امام رضا به مرو، فرزندان امام کاظم در گروه‎های متعدد به قصد ملاقات با امام رضا بسوی ایران حرکت می‌کنند، اما هر کدام در بین راه توسط خلفای بنی‌العباس به شهادت می‎رسیدند و یا فوت و در همان مکان‌ها دفن می‎شدند؛ بنابراین جریانی جهت پایگاه‎سازی در راستای تمدن نوین اسلامی در ایران شکل می‎گیرد که سر آمد آنها، هجرت وجود مبارک حضرت فاطمه معصومه(س) است.

وی با تأکید بر نقش قم و حرم حضرت معصومه به عنوان قوی‎ترین پایگاه تمدن‎ساز گفت: با توجه به روایاتی که از دوران رسول خدا صلی الله علیه و آله توسط ایشان و دیگر اهل بیت عصمت و طهارت نسبت به اهمیت شهر قم بیان شده است، به راحتی می‎توان نقش اثرگذار این شهر مقدس در راستای برپایی ظهور و تمدن امام زمان (عج) را متوجه شد که تمام اینها از مسأله هجرت امام رضا از مدینه بسوی مرو سرچشمه می‎گیرد. سوای از این روایات، ما در طی این دوران شاهد رشد و شکوفایی علم در شهر مقدس قم  در قالب حوزه‎های علمیه و مرکزیت یافتن این حوزه در دوران مختلف تاریخ معاصر بودیم طوری که هسته‎های اولیه انقلاب اسلامی از این شهر و توسط امام خمینی (ره) شکل گرفت.

باید گفت ورود حضرت معصومه سلام‌الله‌علیها به شهر قم، نقطه عطف و شروعی برای یک قیام فزاینده اسلامی بود. بنابراین انتقال میراث عترت از مدینه تا مرو و با هدف شکل‌دهی تمدن عظیم الهی که بناست بستر آن از سرزمین ایران شکل بگیرد، از اهداف خاموش و هوشنمدانۀ امام رضا علیه‌السلام بود که حضرت معصومه در این فرآیند، نقشی کلیدی بر عهده داشت. با این نگاه، خیلی از شبهات مربوط به پذیرش ولایتعهدی امام رضا نیز برطرف می‌شود. شاید امام پاسخ‌های متعددی در توجیه قبول این پست حکومتی ارائه دادند، اما از آنجا که بنا بود حکمت اصلی این مأموریت پنهان بماند، هیچ گاه از سوی امام به صورت شفاف مطرح نشد.